Om de wijk Beatrixkwartier beter bereikbaar te maken met openbaar vervoer was er een aansluiting nodig op het netwerk van Randstadrail. In dit dichtbebouwde gebied moest een viaduct met een nieuw station langs de Beatrixlaan komen. Er was weinig ruimte, omdat een tweerichtingsweg en een fietspad dezelfde route volgen. Om een asymmetrische lay-out te verkrijgen, moesten deze twee worden omgeleid.

Architectenbureau ZJA ontwierp een vierhonderd meter lang lightrail-viaduct én het station en baseerden zich daarbij op twee uitgangspunten. Ten eerste, moest het hele bouwwerk niet ogen als een ruimtelijke en visuele belasting, als een zware sta-in-de-weg, maar als een lichte, open constructie die beweging, verbinding en energie uitstraalt. Ten tweede zou de aanleg van spoorviaduct en station aangegrepen moeten worden om een nieuwe en eigen identiteit aan de openbare ruimte toe te voegen.

De constructie en het beeld

Om voetgangers, fietsers en automobilisten vrij zicht te laten houden was een hoog viaduct wenselijk. Hoe minder kolommen er waren om het gevaarte overeind te houden hoe beter. En dat betekende dat de buis waardoor de trein rijdt zelf zo hoog, stijf en sterk moest zijn, dat grote overspanningen mogelijk werden. De constructie die ZJA daarvoor bedacht bestaat uit enorme stalen ringen met een doorsnee van tien meter, die veertig en vijftig meter uit elkaar staan, gedragen door V-vormige kolommen. De ringen zijn verbonden door diagonaal geplaatste buizen. Zo ontstaat er een sterke maar open buisconstructie, die zich bij de halte verdikt, als een boa constrictor die een varkentje heeft ingeslikt. Het is een ontwerp dat gebaseerd is op het vinden van een doelmatige en functionele constructie, maar die een esthetisch en zelfs vrolijk, sexy beeld oplevert. De bijnaam voor dit viaduct was al snel De Netkous.

De toekomst van onze steden ligt in het bereikbaar en leefbaar houden van de alsmaar dichtere structuur. Voetgangerszones, fietspaden, groen en openbaar vervoer zijn daarvoor noodzakelijk. Het viaduct op de Beatrixlaan laat zien dat zulke noodzakelijke en efficiënte infrastructuur een aantrekkelijke en esthetische toevoeging aan de stad kan zijn. Dan kunnen zo ook opvallend en wit zijn.

Nieuwe plekken

Een halte van Randstadrail in een wijk levert ook een kans om de openbare ruimte te verlevendigen en te verbeteren. Ook daarop speelt het ontwerp van ZJA in. Om te beginnen ligt de buis met de trein niet tussen de auto’s, maar hangt ie boven de stoep. De opvallende vormen van de buis bevinden zich dicht op de gebouwen. Dit is openbaar vervoer en dat hoort bij de voetgangers, bij de gebruikers van de gebouwen.

Omdat het viaduct hoog is, ontstaan er rond de halte plein-achtige openbare ruimtes, waar ook is voor plantsoenen met struiken en bomen. Het station is asymetrisch opgezet, zodat de perrons diagonaal tegenover elkaar liggen en ook de ruimte op straat meer zichtlijnen en openheid heeft. Het spoor in de buis rust op een betonnen bed, waardoor een groot deel van het geluid en de trillingen worden geabsorbeerd.

Met dit opvallende ontwerp, geïnspireerd op de Buckytube van Buckminster Fuller, en de L-train in het centrum van Chicago, heeft het Beatrixkwartier een karakteristieke blikvanger gekregen. Voor inwoners en bezoekers van Den Haag is het een herkenbaar en aantrekkelijk bouwwerk dat door iedereen gebruikt kan worden.

Awards
Winner: Routepluim 2008
Nomination: WAN Urban Design Award 2009, Gebouw van het jaar 2007, Nationale Betonprijs 2007, Neprom-prijs 2007

Architect: ZJA
Klant: Gemeente Den Haag
Aannemer: Ballast Nedam
Jaar: 2006

* Volgens ZJA